Natalia Barczewska

Zdrowa dieta

Wciąż mało wiemy o prawidłowej diecie. Świadczą o tym wyniki badań opinii publicznej przeprowadzone w 2006 roku na zlecenie Instytutu Flory w ramach Ogólnopolskiej Kampanii na rzecz Zdrowego Serca. Co zatem jeść, aby dłużej cieszyć się zdrowiem?

Dobre tłuszcze

Wbrew pozorom, wyeliminowanie tłuszczu z diety nie jest dobrym rozwiązaniem. To właśnie on decyduje o sprawności układów: krążenia i nerwowego. Występuje jednak w różnych postaciach, odmiennie wpływających na funkcjonowanie organizmu. Dla naszego zdrowia korzystne są nienasycone kwasy tłuszczowe. Zawierają je głównie oleje roślinne i ryby morskie. Szkodzą natomiast tłuszcze nasycone (w nadmiarze), których głównym źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego.

Dobre tłuszcze są budulcem błon komórkowych, podstawowym składnikiem tkanki mózgowej, a także nośnikiem witamin A, D, E i K. Ułatwiają ich przyswajanie z innych produktów oraz zawierają wiele niezbędnych dla organizmu związków regulujących. O wartości tłuszczu świadczą kwasy tłuszczowe wchodzące w jego skład. Im więcej zawiera on wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, tym korzystniej wpływa na układ sercowo-naczyniowy. Natomiast większa ilość nasyconych kwasów tłuszczowych sprawia, że tłuszcz jest twardszy i wykazuje niekorzystny wpływ na zdrowie, sprzyjając rozwojowi miażdżycy naczyń krwionośnych.

Największym wrogiem naszego zdrowia są tłuszcze trans, które powstają w wyniku utwardzania tłuszczów roślinnych. Naturalnie występują one np. w maśle (niewielkie ilości). Głównym źródłem tłuszczów trans w naszej codziennej diecie jest żywność typu fast food (chipsy, frytki, hamburgery). Kwasy te przyczyniają się do rozwoju miażdżycy naczyń, w konsekwencji do powikłań sercowo-naczyniowych.

Powinniśmy w taki sposób komponować posiłki, aby tłuste mięso zastępować chudym i unikać smażenia. Zamiast ociekającego olejem schabowego w panierce czy hamburgera, zjedzmy np. fileta na parze. Z badań opinii publicznej przeprowadzonych dla Instytutu Flory wynika, że tylko 15% Polaków w trosce o własne serce eliminuje z diety żywność typu fast food.

Smaruj margaryną

Do niedawna dobra mama, która dbała o zdrowie swojego dziecka, karmiła je masłem. Dziś z powodzeniem masło można zastąpić miękką margaryną. Zgodnie z najnowszymi zaleceniami AHA (American Heart Association), w diecie dorosłych i dzieci tłuszcze pochodzenia zwierzęcego powinno się zastąpić roślinnymi. Jak jednak wykazały badania przeprowadzone w ramach Ogólnopolskiej Kampanii na rzecz Zdrowego Serca, ponad 80% Polaków nie stosuje się do tego zalecenia. Badania kliniczne przeprowadzone przez AHA dowiodły, że dieta o niskiej zawartości cholesterolu oraz nasyconych kwasów tłuszczowych jest bezpieczna także dla dzieci i skutecznie obniża poziom złego cholesterolu LDL. Nie zaobserwowano ujemnego wpływu takiej diety na rozwój dziecka, a zapotrzebowanie na inne składniki było w pełni pokryte. Od dziś mamy powinny serwować swoim pociechom jajecznice na miękkiej margarynie (beztransowej, czyli o zawartości kwasów trans poniżej 1 g/100 g produktu), a nie na maśle.

Czy masło jest dobre na oczy? To przestarzały punkt widzenia. W dzisiejszych czasach mamy wystarczająco dużo źródeł witaminy A w diecie i nie ma konieczności spożywania masła, aby uzupełnić jej niedobory. Ponadto na prawidłowy rozwój siatkówki oka duży wpływ mają kwasy omega-3, których masło nie jest dobrym źródłem. Są rejony świata, gdzie w ogóle nie jest ono spożywane (np. Japonia, Chiny), a ich mieszkańcy mogą pochwalić się doskonałym wzrokiem. Zaleca się spożywanie kilku porcji warzyw i owoców dziennie, najlepiej do każdego posiłku. Są one źródłem wielu witamin, mikroelementów i błonnika roślinnego. Kupując soki i przetwory z owoców powinniśmy wziąć pod uwagę to, że często są one sztucznie dosładzane.

Ryba na zdrowie

Niektóre ryby (głównie morskie) mają dużo tłuszczu, który dobroczynnie wpływa na zdrowie. Znajdują się w nim cenne kwasy omega-3. Badania przeprowadzone wśród Eskimosów dowiodły, że spożycie ryb zawierających te kwasy korzystnie wpływa na serce – chroni m.in. przed zawałem i miażdżycą. Dieta bogata w rybie tłuszcze zmniejsza poziom złego cholesterolu LDL. Ten argument jednak do wielu z nas nie będzie przemawiał, gdyż tylko 27% Polaków wie, jaki jest prawidłowy poziom cholesterolu (wynika to z badań przeprowadzonych na zlecenie Instytutu Flory). Produkty zawierające kwasy omega-3 nie tylko urozmaicają naszą dietę, ale są również traktowane jako naturalny i skuteczny lek. Najlepszym źródłem tych kwasów są ryby morskie, olej lniany, orzechy włoskie, oliwa z oliwek. Ryby powinny pojawiać się na naszym stole przynajmniej dwa razy w tygodniu.

Ziarna pełne wartości

Czy pieczywo tuczy? Tak, ale tylko niektóre jego odmiany. Zdecydowanie zaleca się ograniczenie spożycia produktów z ziaren łuskanych, czyli białego pieczywa, ciast i ciasteczek. Oczyszczone ziarna są pozbawione błonnika, który chroni nas przed wieloma chorobami. Bogate w błonnik pokarmy, takie jak warzywa, owoce i niełuskane ziarna, zapewniają prawidłowe funkcjonowanie jelit. Dodatkowo produkty pełnoziarniste dłużej pozostawiają uczucie sytości. – Na naszych talerzach powinno królować smaczne i zdrowe pieczywo razowe – mówi Jadwiga Przybyłowska, specjalistka ds. Żywienia i Komunikacji Prozdrowotnej Instytutu Flory. – Zalecam spożywanie produktów bogatych w błonnik, a ubogich w nasycone tłuszcze i sól.

Oliwa z pierwszego tłoczenia

Tłuszcze pochodzenia roślinnego poprawiają kondycję naszego organizmu. Niestety, w trakcie procesów produkcyjnych oleje pozyskiwane z nasion roślin tracą dużą część korzystnych dla zdrowia właściwości, np. w procesie rafinacji znacznie zmniejsza się w nich zawartość witaminy E. Dlatego należy docenić bogactwo, jakie zawiera oliwa z oliwek, szczególnie ta z pierwszego tłoczenia. Odbywa się ono na zimno, co pozwala zachować wszystkie cenne składniki. Oliwa z oliwek zawiera związki zapobiegające zakrzepom naczyniowym i zawałom serca. Jest droższa od oleju, ale korzyści zdrowotne płynące z jej długotrwałego stosowania rekompensują cenę.

Zdrowo znaczy smacznie

Wiele osób krzywi się na dźwięk słów „zdrowa dieta”. Optymalna dla naszego zdrowia kombinacja składników odżywczych nie oznacza rezygnacji z przyjemności. Wystarczy odrobina fantazji i umiarkowane umiejętności kulinarne, a będziemy w stanie sami wyczarować dania, o jakich nam się nie śniło. Jeżeli jesteśmy tradycjonalistami i od carbonary wolimy pierogi z grochem lub kapustą, rozwiązanie jest proste. Wystarczy zastąpić szkodliwe składniki ich zdrowymi odpowiednikami. Do gotowania w zastępstwie masła używajmy miękkiej margaryny, a świeżą sałatę skropmy oliwą z oliwek, a nie ciężkostrawną śmietaną.

Wszelkie informacje dotyczące zdrowej diety, przepisów kulinarnych i sposobów przyrządzania posiłków znajdują się również na stronie internetowej www.instytutflory.pl. Celem realizowanej przez Instytut Flory Ogólnopolskiej Kampanii na rzecz Zdrowego Serca jest promowanie zachowań prozdrowotnych. A także uświadomienie społeczeństwu poziomu zagrożenia chorobami układu krążenia oraz potrzeby diagnostyki, profilaktyki i redukowania zbyt wysokiego poziomu cholesterolu we krwi. Istotną rolę w przeciwdziałaniu tak wysokiej śmiertelności z powodu chorób serca odgrywa zmiana trybu życia, a szczególnie właściwe odżywianie – zdrowa dieta, uboga w kwasy tłuszczowe nasycone, która obniża poziom cholesterolu we krwi.

autor: Dobry Dietetyk (MN)

źródło: Centrum Żywienia i Promocji Zdrowia

Przeczytaj inne porady z tej kategorii

Grejpfrut pod lupą

Amerykańscy lekarze, przepisując pacjentom leki nasercowe lub kontrolujące ciśnienie krwi, a także obniżające poziom cholesterolu już od kilku lat przestrzegają chorych przed piciem soku grejpfrutowego ...

czytaj więcej

Ktoś wyjątkowy

Znaleźć ją można we wszystkich komórkach naszego ciała. Niczym kameleon wtapia się w otaczające je błony i staje się prawdziwym strażnikiem ich wnętrza. Także dzięki ...

czytaj więcej
POKAŻ